Artikel 39novies van het Wetboek van Strafrecht is een relatief nieuw artikel dat specifiek gericht is op de strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersonen. Dit artikel is van groot belang voor bedrijven en andere organisaties, omdat het de voorwaarden en omstandigheden beschrijft waaronder een rechtspersoon strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden gehouden voor strafbare feiten. In dit artikel zullen we eerst een eenvoudige uitleg geven van Artikel 39novies, gevolgd door de letterlijke wettekst en een samenvatting van een belangrijke gerechtelijke uitspraak waarin dit artikel een rol speelt.
Eenvoudige uitleg van Artikel 39novies
Artikel 39novies van het Wetboek van Strafrecht bepaalt dat een rechtspersoon, zoals een bedrijf of een stichting, strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor strafbare feiten die binnen de organisatie zijn gepleegd. Dit betekent dat niet alleen natuurlijke personen, zoals werknemers of bestuurders, maar ook de rechtspersoon zelf vervolgd en bestraft kan worden. De strafrechtelijke aansprakelijkheid van een rechtspersoon kan aan de orde zijn wanneer een strafbaar feit is gepleegd door iemand die een functie binnen de organisatie bekleedt en dit feit in de sfeer van de rechtspersoon heeft plaatsgevonden.
De wetgever heeft met dit artikel beoogd om de verantwoordelijkheid van rechtspersonen voor strafbare feiten te verduidelijken en te versterken. Dit is van belang omdat rechtspersonen vaak complexe structuren hebben en het soms moeilijk is om individuele daders aan te wijzen. Door de rechtspersoon zelf aansprakelijk te stellen, kan de wetgever ervoor zorgen dat er een prikkel is voor organisaties om zorg te dragen voor naleving van de wet- en regelgeving.
Letterlijke wettekst van Artikel 39novies
Hieronder vindt u de letterlijke tekst van Artikel 39novies van het Wetboek van Strafrecht:
Artikel 39novies
1. Een rechtspersoon kan strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld voor een strafbaar feit dat binnen de sfeer van de rechtspersoon is gepleegd.
2. Een strafbaar feit wordt geacht binnen de sfeer van de rechtspersoon te zijn gepleegd indien het gaat om een handelen of nalaten van een persoon die een functie binnen de rechtspersoon bekleedt en dit handelen of nalaten in redelijkheid aan de rechtspersoon kan worden toegerekend.
3. Bij de beoordeling of een strafbaar feit in redelijkheid aan de rechtspersoon kan worden toegerekend, wordt onder meer gelet op:
- a. of het handelen of nalaten heeft plaatsgevonden in de normale bedrijfsvoering van de rechtspersoon;
- b. of het handelen of nalaten de rechtspersoon voordeel heeft opgeleverd;
- c. of de rechtspersoon zeggenschap had over het handelen of nalaten;
- d. of de rechtspersoon maatregelen heeft genomen om het strafbare feit te voorkomen.
Samenvatting van een belangrijke gerechtelijke uitspraak
Een belangrijke gerechtelijke uitspraak waarin Artikel 39novies een rol speelt, is de zaak met ECLI:NL:HR:2016:733. In deze zaak stond de strafrechtelijke aansprakelijkheid van een rechtspersoon centraal. Hieronder volgt een samenvatting van de uitspraak.
Feiten van de zaak
In deze zaak ging het om een bedrijf dat betrokken was bij de illegale opslag van gevaarlijke stoffen. De gevaarlijke stoffen werden opgeslagen in een loods die eigendom was van de rechtspersoon. Tijdens een inspectie door de autoriteiten werd ontdekt dat de opslag niet voldeed aan de wettelijke veiligheidsvoorschriften, wat een ernstig risico voor de volksgezondheid en het milieu met zich meebracht.
Juridische vraag
De centrale vraag in deze zaak was of de rechtspersoon strafrechtelijk aansprakelijk kon worden gesteld voor de illegale opslag van gevaarlijke stoffen. De verdediging voerde aan dat de opslag het gevolg was van handelen door een individuele werknemer en dat de rechtspersoon zelf geen schuld trof.
Overwegingen van de rechtbank
De rechtbank overwoog dat de illegale opslag van gevaarlijke stoffen had plaatsgevonden binnen de sfeer van de rechtspersoon. Hierbij werd gelet op de volgende factoren:
- De opslag vond plaats in een loods die eigendom was van de rechtspersoon en werd gebruikt in de normale bedrijfsvoering.
- De rechtspersoon had voordeel genoten van de opslag, omdat het bedrijf kosten bespaarde door de gevaarlijke stoffen niet op een veilige en wettelijk toegestane manier op te slaan.
- De rechtspersoon had zeggenschap over de opslag en had maatregelen kunnen nemen om de illegale opslag te voorkomen, maar had dit nagelaten.
Op basis van deze overwegingen concludeerde de rechtbank dat het strafbare feit in redelijkheid aan de rechtspersoon kon worden toegerekend. De rechtspersoon werd daarom strafrechtelijk aansprakelijk gesteld en veroordeeld tot een geldboete.
Belang van de uitspraak
Deze uitspraak is van groot belang omdat het de toepassing van Artikel 39novies verduidelijkt. Het laat zien dat een rechtspersoon strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor strafbare feiten die binnen de organisatie plaatsvinden, zelfs als deze feiten het gevolg zijn van handelen door individuele werknemers. De uitspraak benadrukt ook het belang van het nemen van preventieve maatregelen door rechtspersonen om strafbare feiten te voorkomen.
Samenvatting
Artikel 39novies van het Wetboek van Strafrecht speelt een cruciale rol in de strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersonen. Het artikel bepaalt dat een rechtspersoon strafrechtelijk verantwoordelijk kan worden gehouden voor strafbare feiten die binnen de organisatie zijn gepleegd. Dit is van groot belang voor bedrijven en andere organisaties, omdat het hen verplicht om zorg te dragen voor naleving van de wet- en regelgeving en preventieve maatregelen te nemen om strafbare feiten te voorkomen.
De zaak met ECLI:NL:HR:2016:733 illustreert hoe Artikel 39novies in de praktijk wordt toegepast. In deze zaak werd een bedrijf strafrechtelijk aansprakelijk gesteld voor de illegale opslag van gevaarlijke stoffen, omdat het strafbare feit binnen de sfeer van de rechtspersoon had plaatsgevonden en in redelijkheid aan de rechtspersoon kon worden toegerekend. Deze uitspraak benadrukt het belang van het nemen van preventieve maatregelen door rechtspersonen en verduidelijkt de voorwaarden waaronder een rechtspersoon strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld.
Het is essentieel voor rechtspersonen om zich bewust te zijn van hun strafrechtelijke aansprakelijkheid en om passende maatregelen te nemen om naleving van de wet- en regelgeving te waarborgen. Artikel 39novies biedt een juridisch kader dat rechtspersonen aanspoort om verantwoordelijkheid te nemen voor de handelingen die binnen hun organisatie plaatsvinden en om een cultuur van naleving en integriteit te bevorderen.